- فصلنامه علمي

معماری دوره‌ی هخامنشی یکی از دوران درخشان معماری ایران زمین است. شوش و تخت جمشید در کنار پاسارگاد در مقام مهمترین شهرهای این دوره، آثار شاخص معماری را در خود جای داده‌اند. با استناد به کتیبه‌های برجای مانده از دوره‌ی هخامنشی، تعداد قابل توجهی از آثار معماری موجود در محل­های مذکور با نام مشخصی معرفی شده‌اند. «تچر» و «هدیش» از جمله‌ی این نام‌ها هستند. به‌رغم انجام پژوهش‌های بسیار در این باره، هنوز در علت نامگذاری و کارکرد عماراتی که با نام تچر و هدیش معرفی شده­اند؛ پرسش‌های زیادی مطرح است که پاسخ درخوری نیافته‌اند. در این پژوهش که بر اساس روش از نوع تحقیقات تاریخی- توصیفی است، سعی بر آن است تا با استناد به قرائن تاریخی و ادبی و کنکاش در شواهد معماری و باستان­شناختی به این مهم پرداخته شود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، عماراتی که در کتیبه‌ها با نام تچر یا هدیش خوانده شده‌اند، ساختاری «درونگرا» داشته و به گونه­ای طراحی شده­اند که با فضاهای عمومی کمترین وابستگی را داشته باشند. هدیش/نشیمن یا «خدیش» به معنای کدبانو و شهبانو با تچر/نهانخانه کارکرد برابری داشته است، به همین دلیل، در کتیبه‌ها یا با هم و یا به‌جای هم آمده‌اند. تچرها و هدیش‌ها درواقع «شبستان‌های ویژه» و «اندرون» شاهنشاهان هخامنشی بوده‌اند.