Mendeley  

Zotero  

Sheikholhokamaei M A, Mirshahzadeh S, Islami S G, Fanaei Z. The Impact of Ilkhanid Religious Beliefs on 7th and 8th Century A.H. Religious Buildings. mmi 2021; 11 (26) : 4
URL: http://mmi.aui.ac.ir/article-1-1054-fa.html

معماری ایران تحت تأثیر حمله مغولان و سیطره آنان بر سرزمین ایران، دستخوش تغییرات زیادی شد. این تغییرات به‌ویژه در بناهای مذهبی به‌جامانده از قبل، به‌وفور دیده می‌شوند. تغییرات رخ‌داده گاه انسجام فضایی بنا را چنان بر هم زده‌اند که رابطه پشتوانه‌های دینی-مذهبی این بناها با ویژگی‌های کالبدی آنها کاملاً مغشوش به نظر می‌رسد. از این‌رو، پژوهش حاضر بر آن است تا به ‌موازات هم از دو جهت به تبیین موضوع بپردازد؛ نخست با بررسی تحولات تاریخی در این دوره، گرایش‌های اعتقادی مردم و حاکمان وقت را بازخوانی کرده و دریابد با تغییرات اعتقادی در حکام ایلخانی، چه دگرگونی‌هایی بر بناهای مذهبی این دوره به وجود آمده‌اند؟ پژوهش در این بخش به روش تاریخی مبتنی بر شواهدی از  متون و اسناد تاریخی است. در بخش دوم، شش نمونه شاخص بناهای به‌جامانده از این دوره، مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش به کمک مطالعات میدانی، مؤلفه‌های تغییریافته در بناها شناسایی و دسته‌بندی شده و چگونگی این تغییرات روشن شد. مقاله حاضر نشان می‌دهد در آغاز سده هفتم هجری تحت تأثیر درگیری‌های مذاهب شافعی و حنفی، تخریب عمده‌ای در بناهای وابسته به این مذاهب صورت گرفت. در ادامه به‌ واسطه از بین رفتن گرایش اعتقادی غالب در حکومت مرکزی و رواج اعتقاد به شمنیسم و بودایی، معابدی از این ‌دست ساخته شدند. در نیمه دوم سده هفتم ه.ق. ادیان مسیحی و یهودی به ‌واسطه تمایل حکام وقت، امکان اشاعه بیشتری یافتند و متعاقب آن، بناهای دینی جدیدی احداث شدند و در مواردی بناهای جدید، بر پایه بناهای مذهبی تخریب‌شده پیشین ساخته شدند. نهایتاً در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم ه.ق. درگیری بین مذاهب مختلف سنی و شیعه کاهش یافت و ساخت‌وساز ابنیه مذهبی نیز رواج بیشتری داشت. نتایج این تحقیق نشان می‌دهند همان‌طور که گرایش‌های اعتقادی حکام ایلخانی در این دوره بارها تغییر نموده، بناهای مذهبی نیز با تغییرات زیادی چه در سازمان فضایی و چه در تزئینات و نقوش مواجه شده‌اند.