1- گروه معماری، واحد نجفآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجفآباد، ایران.
2- استاد مدعو، گروه معماری، واحد نجفآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجفآباد، ایران- گروه معماری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران ، She.Mirshahzadeh@iauctb.ac.ir
3- گروه معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4- گروه هنر، واحد نجفآباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجفآباد، ایران.
چکیده: (739 مشاهده)
معماری ایران تحت تأثیر حملۀ مغولان و سیطرۀ آنان بر سرزمین ایران دستخوش تغییرات زیادی شد. این تغییرات بهویژه در بناهای مذهبی بهجامانده از قبل، بهوفور دیده میشود. تغییرات رخداده گاه انسجام فضایی بنا را چنان برهم زده است که رابطۀ پشتوانههای دینی - مذهبی این بناها با ویژگیهای کالبدیشان کاملا مغشوش به نظر میرسد. از اینرو پژوهش حاضر بر آن است تا بهموازات هم از دو جهت به تبیین موضوع بپردازد؛ نخست با بررسی تحولات تاریخی در این دوره، گرایشهای اعتقادی مردم و حاکمان وقت را بازخوانی کرده و دریابد با تغییرات اعتقادی در حکام ایلخانی چه دگرگونیهایی بر بناهای مذهبی این دوره به وجود آمده است؟ پژوهش در این بخش به روش تاریخی مبتنی بر شواهدی از متون و اسناد تاریخی است. در بخش دوم؛ شش نمونه شاخص بناهای به جامانده از این دوره، مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش به کمک مطالعات میدانی مؤلفههای تغییر یافته در بناها شناسایی و دستهبندی شده، و چگونگی این تغییرات روشن شد. مقالۀ حاضر نشان میدهد، در آغازسدۀ هفتم هجری تحت تأثیر درگیریهای مذاهب شافعی و حنفی، تخریب عمدهای در بناهای وابسته به این مذاهب صورت گرفت. در ادامه بهواسطۀ از بین رفتن گرایش اعتقادی غالب در حکومت مرکزی و رواج اعتقاد به شمنیسم و بودایی، معابدی ازایندست ساخته شد. در نیمۀ دوم سدۀ هفتم ه.ق. ادیان مسیحی و یهودی بهواسطۀ تمایل حکام وقت امکان اشاعه بیشتری یافتند و متعاقب آن بناهای دینی جدیدی ساخته شد و در مواردی بناهای جدید، بر پایۀ بناهای مذهبی تخریب شدۀ پیشین ساخته شد. نهایتاً در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم ه.ق. درگیری بین مذاهب مختلف سنی و شیعه کاهش یافت و ساختوساز ابنیۀ مذهبی نیز رواج بیشتری یافت. نتایج این تحقیق نشان میدهد همانطور که گرایشهای اعتقادی حکام ایلخانی در این دوره بارها تغییر نموده است، بناهای مذهبی نیز با تغییرات زیادی چه در سازمان فضایی و چه در تزئینات و نقوش مواجه شده است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماري و شهرسازي