1- استادیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه یاسوج ، aliakbar_heidari@yu.ac.ir
2- استادیار، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
چکیده: (2962 مشاهده)
معماری ایرانی، دارای مفاهیمی است که بر اساس فرهنگ، عقاید و اندیشههای ایرانی- اسلامی شکل گرفته است. یکی از این مفاهیم که بر الگوی زندگی ایرانیان بسیار تأثیرگذار بوده، مفهوم محرمیت است. نمود این مسئله در دوران مختلف قبل و بعد از اسلام و به روشهای متنوعی، در آثار معماری بالأخص بناهای مسکونی قابل رؤیت است. با این حال و با توجه به پیشینه این موضوع در فرهنگ زندگی ایرانی، به نظر میرسد تجلی این مفهوم در الگوهای مسکن معاصر، متفاوت از مواردی باشد که در الگوهای سنتی رایج بوده است. این موضوع تا حد زیادی متأثر از تفاوت در نظام معماری این دو الگو و نیز تغییر در شیوه زندگی مردم در دوران معاصر در مقایسه با گذشته است. با این توضیح، پژوهش حاضر قصد دارد که با تحلیل ساختار فضایی در معماری مسکن سنتی و الگوی آپارتمانی بهعنوان رایجترین الگوی مسکن در دوران معاصر، به تحلیل ابعاد مختلف نمودپذیری مفهوم محرمیت در این دو شیوه بپردازد. بر همین اساس، با انتخاب سه خانه با الگوی سنتی در بافت تاریخی شیراز و سه خانه آپارتمانی در بافت جدید شهر صدرا بهعنوان الگوی معاصر و تحلیل سازمان فضایی آنها، به بررسی مفهوم محرمیت در آنها پرداخته است. در این پژوهش، پس از استخراج شاخصهای تحلیل بر اساس ادبیات، با استفاده از ماتریسهای دو-دویی، هر کدام از شاخصها به تفکیک مورد تحلیل قرار گرفته و نتایج در قالب تحلیل تطبیقی ارائه شدند. در نهایت، نتایج تحقیق نشان داده که محرمیت و شاخصهای مرتبط با آن در خانههای سنتی نمود بیشتری داشته و از اصول جدانشدنی آن به شمار میروند. این در حالی است که در خانههای معاصر به دلیل تغییراتی که در نظام پیکرهبندی خانهها صورت گرفته، بعد محرمیت کمرنگتر شده است و با محدود کردن دسترسی فیزیکی به فضاها، بر شکلگیری خلوت، تأکید بیشتری صورت میگیرد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماري و شهرسازي