- فصلنامه علمي

بازار تاریخی تهران که در دوره‌ قاجاریه مرکز تجارت و قلب تپنده‌ شهر بوده، امروزه همچنان با مقداری تغییر در کالبد و نوع فعالیت در اجزا و پیکره، مرکز تجاری شاخص در تهران محسوب می‌شود. در این بازار، حالت‌های متعددی به‌لحاظ کیفیت‌های کالبدی و عملکری وجود دارد. با مطالعه و طبقه‌بندی این کیفیت‌ها می‌توان به شناخت مطلوب‌تری از این بازار و میزان تاب‌آوری آن در دو حوزه‌ کالبدی و عملکردی، دست یافت. تاب‌آوری کالبدی، عملکردی و ارزش‌های تاریخی– فرهنگی مقوله‌ای پراهمیت در ارتباط با حفاظت از وجوه عینی و مفهومی بازار تاریخی تهران محسوب می‌گردد. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی نگرش جامعه بومی بازار تاریخی تهران در ارتباط با بازار و فرایند حفاظت و مرمت بوده است به‌نحوی که بتوان درنهایت به استنتاج علل بروز کیفیت‌های مختلف در میزان تاب‌آوری کالبدی، عملکردی و ارزش‌های تاریخی– فرهنگی بازار تاریخی تهران دست یافت و بستری مناسب را به‌منظور حفاظت از بازارهای تاریخی فراهم نمود. این تحقیق مبتنی‌بر نگرش‌سنجی بوده که با استفاده از پرسشگری صورت پذیرفته است. جهت دست‌یابی به علل بروز حالات متنوع ایجادشده در بازار تاریخی تهران در محدوده‌های واجد نقصان در کیفیت‌های تاب‌آوری، به پرسش‌گری و نظرسنجی از بازاریان پرداخته شد. حسب بررسی‌های صورت‌پذیرفته، مهم‌ترین علل نقصان در تاب‌آوری کالبدی و عملکردی بازار تاریخی- فرهنگی تهران عبارت است از: کاهش میزان تعلق خاطر در بازاریان، افزایش گرایش به نوسازی به‌معنای تقلیل کیفیت‌های سنتی و جایگزینی کالبد مدرن بین بازاریان، کاهش میزان مشارکت بازاریان در فرایند مرمت و حفاظت به‌دلیل آگاهی‌ و نداشتن شناخت‌ مطلوب از فرایند حفاظت و مرمت، کاهش میزان گرایش به تداوم حفاظت از آداب، سنن و کیفیت فرهنگی بازار، کاهش میزان رضایتمندی بازاریانی که در مناطقی با کالبد فاقد مداخله و یا واجد ترکیبی از مداخلات اصولی و غیراصولی فعالیت دارند و درنهایت، رضایتمندی بازاریانی که در مناطقی با کالبد نوسازی‌شده فعالیت دارند.