1- دانشگاه هنر اصفهان.
2- دانشگاه هنر اصفهان. ، b.pedram@aui.ac.ir
3- دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
چکیده: (470 مشاهده)
آیینهای جمعی همواره در تعامل با خانه، نشان خود را بر کالبد، کارکرد و محتوا آن برجای گذاشته اند. خانه هایی با فضاها و عملکرد آیینی نقش بنیادین در شکل دهی ساختار اجتماعی محلات تاریخی و پایههای اعتقادی و فرهنگی جامعه ایفا کرده اند. برگزاری آیین و مراسم مذهبی در هر خانه تقویت کننده پیوندهای اجتماعی آن خانه و جامعه محسوب میشده است. در این میان در فرهنگ شیعه مراسم عزاداری ایام محرم و صفر دارای اعتبار معنایی باارزشی است و زمینهساز مجموعهای از آیینها و مراسمی بوده که به مرور عملکرد اجتماعی متنوعی یافته و جزئی از فرهنگ عامه شده است. در دوره صفوی و قاجار به دلیل نقشی که مراسم مذهبی در حیات اجتماعی جامعه ایفا میکرد، مکانهای مشخصی برای برگزاری مراسم مذهبی که مهمترین آنها آیین عاشورایی بود، به وجود آمدند. ابهام در جایگاه بنیانهای مذهبی و آیینی تاثیرگذار در آفرینش و تداوم میراث مسکونی اصفهان و مغفول ماندن این وجوه در فرآیند حفاظت و شناخت میراث معماری، انگیزه اصلی ورود به پژوهش حاضر بوده است. این پژوهش در پی پاسخ گویی به چگونگی تاثیرگذاری آیینهای مذهبی خانگی بر وجوه معنایی، کارکردی و کالبد میراث مسکونی بوده است. هدف اصلی در راستای پاسخگویی به چگونگی تاثیرات آیین ها و مراسم مذهبی مسلمانان در ساختار خانههای تاریخی اصفهان به این قرار است: با تحلیل نحوه تعامل آیینها و مراسم مذهبی مسلمانان به عنوان یکی از بنمایه های هویتی- مذهبی ایرانیان در نظام محتوایی- کارکردی و کالبدی میراث مسکونی، به تبیین تغییرات و آثاری که در ساختار خانههای تاریخی اصفهان برجای داشته پرداخته شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف توسعهای و با بهرهگیری از اسناد کتابخانهای، مطالعات میدانی و مصاحبه انجام شده و یافته ها طبق روشی کیفی و از طریق مقایسه و تفسیر تحلیل شده اند. نتیجه پژوهش نشان میدهد که تعامل و تداوم پیوند آیینهای مذهبی و خانههای تاریخی اصفهان باعث آفرینش ابژههای عزاداری خانگی شده است. این ابژهها در قالب افزایش فضاها و عناصر مذهبی در خارج مرزهای کالبدی و به صورت هم پیوند با خانه و تغییرات در سازماندهی فضایی، فرم تالار، اثاثیه و تزیینات وابسته به معماری تجلی یافته است.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماري و شهرسازي