- فصلنامه علمي

آیین­های جمعی همواره در تعامل با خانه، نشان خود را بر کالبد، کارکرد و محتوا آن برجای گذاشته­ اند. خانه­ هایی با فضاها و عملکرد آیینی نقش بنیادین در شکل­ دهی ساختار اجتماعی محلات تاریخی و پایه­های اعتقادی و فرهنگی جامعه ایفا کرده اند. برگزاری آیین و مراسم مذهبی در هر خانه تقویت کننده پیوندهای اجتماعی آن خانه و جامعه محسوب می­شده است. در این میان در فرهنگ شیعه مراسم عزاداری ایام محرم و صفر دارای اعتبار معنایی باارزشی است و زمینه­ساز مجموعه­ای از آیین­ها و مراسمی بوده که به مرور عملکرد اجتماعی متنوعی یافته و جزئی از فرهنگ عامه شده است. در دوره صفوی و قاجار به دلیل نقشی که مراسم مذهبی در حیات اجتماعی جامعه ایفا می­کرد، مکان­های مشخصی برای برگزاری مراسم مذهبی که مهم­ترین آن­ها آیین عاشورایی بود، به وجود آمدند. ابهام در جایگاه بنیان­های مذهبی و آیینی تاثیرگذار در آفرینش و تداوم میراث مسکونی اصفهان و مغفول ماندن این وجوه در فرآیند حفاظت و شناخت میراث معماری، انگیزه اصلی ورود به پژوهش حاضر بوده است. این پژوهش در پی پاسخ گویی به چگونگی تاثیرگذاری آیین­های مذهبی خانگی بر وجوه معنایی، کارکردی و کالبد میراث مسکونی بوده است. هدف اصلی در راستای پاسخگویی به چگونگی تاثیرات آیین ها و مراسم مذهبی مسلمانان در ساختار خانه­های تاریخی اصفهان به این قرار است: با تحلیل نحوه تعامل آیین­ها و مراسم مذهبی مسلمانان به عنوان یکی از بن­مایه­ های هویتی- مذهبی ایرانیان در نظام محتوایی- کارکردی و کالبدی میراث مسکونی، به تبیین تغییرات و آثاری که در ساختار خانه­های تاریخی اصفهان برجای داشته پرداخته شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف توسعه‌ای و با بهره­گیری از اسناد کتابخانه­ای، مطالعات میدانی و مصاحبه انجام شده و یافته ها طبق روشی کیفی و از طریق مقایسه و تفسیر تحلیل شده اند. نتیجه پژوهش نشان می­دهد که تعامل و تداوم پیوند آیین­های مذهبی و خانه­های تاریخی اصفهان باعث آفرینش ابژه­های عزاداری خانگی شده است. این ابژه­ها در قالب افزایش فضاها و عناصر مذهبی در خارج مرزهای کالبدی و به صورت هم پیوند با خانه و تغییرات در سازمان­دهی فضایی، فرم تالار، اثاثیه و تزیینات وابسته به معماری تجلی یافته است.
 

واژه‌های کلیدی: خانه های تاریخی اصفهان، آیین و مراسم مذهبی، عزاداری خانگی

     

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

---

---