آدرس ایمیل خود را وارد نمایید
ثبت
پیام خود را بنویسید
شماره هاي اتي
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه کاشان ، isafaei@kashanu.ac.ir
چکیده: (347 مشاهده)
چارتاقی‌ها سازه‌هایی کهن از دوره ایران باستان است. گرچه نمی‌توان به صراحت گفت، ولی بسیاری بر این باورند که این سازه‌ها، بناهای آئینی قبل از اسلام در ایران بوده‌اند. آتشکده نیاسر یکی از سالم‌ترین نمونه‌های باز مانده، در ارتفاعات نیاسر کاشان است. رضا مرادی غیاث‌آبادی، پژوهشگر آزاد، بررسی مفصلی بر روی چارتاقی‌های ایران از جمله آتشکده نیاسر انجام داده و معتقد است زاویه قرارگیری و تناسبات سازه آتشکده نیاسر طوری است که طلوع خورشید در روز نخست هرفصل بر محورهای خاصی از بنا انطباق داشته و از این روی قابلیت تعیین آغاز فصل‌ها را دارد. ایشان نظریه خود را در دو کتاب "بناهای تقویمی و نجومی ایران (رصدخانه‌های ایران)" و "چارتاقی‌ها" در مورد آتشکده نیاسر مطرح کرده‌اند. در این مقاله با توجه به محاسبات، اندازه‌گیری‌ها و مشاهدات میدانی همچنین تعریف پارامتر سعت مشرق، نشان می‌دهیم که امتداد طلوع خورشید در آغاز هیچکدام از فصل‌ها بر محورهای بنا منطبق نمی‌گردد. زیرا در اعتدالین، یعنی روز نخست فصل بهار و پاییز، خورشید از هیچ زاویه خاصی قابل طلوع نمی‌کند. همچنین نظریه ارائه شده در انقلاب تابستانی یعنی روز نخست فصل تابستان و انقلاب زمستانی یعنی نخستین روز زمستان نیز دقت لازم را ندارد.
در این مقاله ، با محاسبه، اندازه‌گیری‌ها و مشاهدات میدانی و همچنین تعریف پارامتر سعت مشرق، نشان می‌دهیم که طلوع خورشید در ابتدای هر فصل با محورهای بنا مطابقت ندارد. در روز اول بهار و روز اول پاییز ، خورشید دقیقا از شرق طلوع می‌کند که با هیچ یک از محورهای ساختمان مطابقت ندارد. به اختلاف سمت نقطه طلوع آفتاب در هر روز از سال نسبت به شرق سعت مشرق گفته می‌شود. گستره زاویه‌ای سعت مشرق به عرض جغرافیایی ناظر و همچنین زاویه میل خورشید در هر روز از سال بستگی دارد. عرض جغرافیایی آتشکده نیاسر حدود 34 درجه است. پس بیشینه سعت مشرق حدود 29 درجه است. یعنی در اولین روز تابستان خورشید از سمت حدود 61 درجه و در روز اول زمستان از سمت حدود 119 درجه طلوع می‌کند. تغییرات زاویه میل خورشید در روزهای قبل و بعد از انقلابین بسیار کم است. بنابراین، اندازه‌گیری تغییرات سعت مشرق در این روزها باید بسیار دقیق باشد. اما قرارگیری ستون‌های آتشکده نیاسر این دقت را ندارد. یعنی برای حدود یک ماه، به نظر می‌رسد خورشید تقریبا از یک نقطه طلوع می‌کند. بنابراین ما نمی‌توانیم از آتشکده نیاسر برای مشخص کردن روز اول تابستان و روز اول زمستان استفاده کنیم. نتیجه می‌گیریم که نظریه ارائه شده در انقلابین، یعنی روز اول تابستان و روز اول زمستان، نیز نادرست است.
در این مقاله ، با محاسبه، اندازه‌گیری‌ها و مشاهدات میدانی و همچنین تعریف پارامتر سعت مشرق، نشان می‌دهیم که طلوع خورشید در ابتدای هر فصل با محورهای بنا مطابقت ندارد. در روز اول بهار و روز اول پاییز ، خورشید دقیقا از شرق طلوع می‌کند که با هیچ یک از محورهای ساختمان مطابقت ندارد. به اختلاف سمت نقطه طلوع آفتاب در هر روز از سال نسبت به شرق سعت مشرق گفته می‌شود. گستره زاویه‌ای سعت مشرق به عرض جغرافیایی ناظر و همچنین زاویه میل خورشید در هر روز از سال بستگی دارد. عرض جغرافیایی آتشکده نیاسر حدود 34 درجه است. پس بیشینه سعت مشرق حدود 29 درجه است. یعنی در اولین روز تابستان خورشید از سمت حدود 61 درجه و در روز اول زمستان از سمت حدود 119 درجه طلوع می‌کند. تغییرات زاویه میل خورشید در روزهای قبل و بعد از انقلابین بسیار کم است. بنابراین، اندازه‌گیری تغییرات سعت مشرق در این روزها باید بسیار دقیق باشد. اما قرارگیری ستون‌های آتشکده نیاسر این دقت را ندارد. یعنی برای حدود یک ماه، به نظر می‌رسد خورشید تقریبا از یک نقطه طلوع می‌کند. بنابراین ما نمی‌توانیم از آتشکده نیاسر برای مشخص کردن روز اول تابستان و روز اول زمستان استفاده کنیم. نتیجه می‌گیریم که نظریه ارائه شده در انقلابین، یعنی روز اول تابستان و روز اول زمستان، نیز نادرست است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماري و شهرسازي
ارسال پیام به نویسنده مسئول
