شماره هاي اتي
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
دانشگاه کاشان ، isafaei@kashanu.ac.ir
چکیده: (134 مشاهده)
چارتاقی‌ها سازه‌هایی کهن از دوره ایران باستان است. گرچه نمی‌توان به صراحت گفت، ولی بسیاری بر این باورند که این سازه‌ها، بناهای آئینی قبل از اسلام در ایران بوده‌اند. آتشکده نیاسر یکی از سالم‌ترین نمونه‌های باز مانده، در ارتفاعات نیاسر کاشان است. رضا مرادی غیاث‌آبادی، پژوهشگر آزاد، بررسی مفصلی بر روی چارتاقی‌های ایران از جمله آتشکده نیاسر انجام داده و معتقد است زاویه قرارگیری و تناسبات سازه آتشکده نیاسر طوری است که طلوع خورشید در روز نخست هرفصل بر محورهای خاصی از بنا انطباق داشته و از این روی قابلیت تعیین آغاز فصل‌ها را دارد. ایشان نظریه خود را در دو کتاب بناهای تقویمی و نجومی ایران (رصدخانه‌های ایران) و چارتاقی‌ها در مورد آتشکده نیاسر مطرح کرده‌اند.
در این مقاله، با محاسبه، اندازه گیری ها و مشاهدات میدانی و همچنین تعریف پارامتر سعت مشرق، نشان می دهیم که طلوع خورشید در ابتدای هر فصل با محورهای بنا مطابقت ندارد. در روز اول بهار و روز اول پاییز، خورشید دقیقا از شرق طلوع می کند که با هیچ یک از محورهای ساختمان مطابقت ندارد. اختلاف سمت نقطه طلوع آفتاب در هر روز از سال نسبت به شرق سعت مشرق گفته می‌شود. گستره زاویه‌ای سعت مشرق بستگی به عرض جغرافیایی ناظر و همچنین زاویه میل خورشید در هر روز از سال دارد. عرض جغرافیایی آتشکده نیاسر در حدود 34 درجه است. بنابراین بیشینه سعت مشرق حدود 29 درجه است. یعنی در اولین روز تابستان خورشید از سمت حدود 61 درجه و در روز اول زمستان از سمت حدود 119 درجه طلوع می کند. تغییرات زاویه میل خورشید در روزهای قبل و بعد از انقلابین بسیار کم است. بنابراین ، اندازه گیری تغییرات سعت مشرق در این روزها باید بسیار دقیق باشد. اما آتشکده نیاسر این دقت را ندارد. بنابراین برای حدود یک ماه ، به نظر می‌رسد خورشید تقریبا از یک نقطه طلوع می کند. بنابراین ما نمی توانیم از آتشکده نیاسر برای مشخص کردن روز اول تابستان و روز اول زمستان استفاده کنیم. نتیجه می گیریم که نظریه ارائه شده در انقلابین، یعنی روز اول تابستان و روز اول زمستان ، نیز نادرست است.
در این مقاله، با محاسبه، اندازه گیری ها و مشاهدات میدانی و همچنین تعریف پارامتر سعت مشرق، نشان می دهیم که طلوع خورشید در ابتدای هر فصل با محورهای بنا مطابقت ندارد. در روز اول بهار و روز اول پاییز، خورشید دقیقا از شرق طلوع می کند که با هیچ یک از محورهای ساختمان مطابقت ندارد. اختلاف سمت نقطه طلوع آفتاب در هر روز از سال نسبت به شرق سعت مشرق گفته می‌شود. گستره زاویه‌ای سعت مشرق بستگی به عرض جغرافیایی ناظر و همچنین زاویه میل خورشید در هر روز از سال دارد. عرض جغرافیایی آتشکده نیاسر در حدود 34 درجه است. بنابراین بیشینه سعت مشرق حدود 29 درجه است. یعنی در اولین روز تابستان خورشید از سمت حدود 61 درجه و در روز اول زمستان از سمت حدود 119 درجه طلوع می کند. تغییرات زاویه میل خورشید در روزهای قبل و بعد از انقلابین بسیار کم است. بنابراین ، اندازه گیری تغییرات سعت مشرق در این روزها باید بسیار دقیق باشد. اما آتشکده نیاسر این دقت را ندارد. بنابراین برای حدود یک ماه ، به نظر می‌رسد خورشید تقریبا از یک نقطه طلوع می کند. بنابراین ما نمی توانیم از آتشکده نیاسر برای مشخص کردن روز اول تابستان و روز اول زمستان استفاده کنیم. نتیجه می گیریم که نظریه ارائه شده در انقلابین، یعنی روز اول تابستان و روز اول زمستان ، نیز نادرست است.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماري و شهرسازي
ارسال پیام به نویسنده مسئول
