عیسی حجت، صفیه شاه حسینی، سال ۸، شماره ۱۵ - ( ۳-۱۳۹۷ )
چکیده
محیطهایی که کودک در آن حضور مییابد در شکلگیری شخصیت، رفتار کودک و رشد همه جانبه او مؤثراست. محققان نتیجه گرفتهاند که تجربیات تفریح و بازی در آمادهسازی کودکان برای تلاش، حلمسئله و انجام فعالیتهای خلاقانه موثراست. در محیطهای بازی کودکانه فعلی، فضاهایی داریم که فرصتی در اختیار کودک قرار نمیدهند که خود تفکرکند و پرسشگرباشد و از محیط بیاموزد. این پژوهش، محیط بازی کودکان ۶ تا ۱۲ سال را مورد بررسی قرارداده و به این مسئله میپردازد که کودکان چه نیازهایی در این محیطها داشته و راهکارهای طراحی محیطی مطلوب جهت بازیکردن و سرگرمیهای موردعلاقه کودکان چیست که این فضای بازی در ارتقاء خلاقیت کودک نیز مؤثرباشد؟ برای دستیابی به اهداف مذکور از روش پژوهش آمیخته استفاده شده است و نقاشی ۶۰ کودک ۶ تا ۱۲ ساله (پندار کودک از فضای بازی مورد علاقه خود) در دو گروه دختر و پسر، به همراه مشاهدات انجامشده در رفتار کودکان، در محیط نرمافزاری Atlas Ti مورد ارزیابی و تحلیل قرارگرفتهاست. نتایج بهدستآمده، حاکی از آن است که کودکان در پندار خود محیط بازی موردعلاقه خود را چطور ترسیم میکنند که با درنظرگرفتن این نیازها و ادغام آن با راهکارهای استخراج شده از تحقیقات پیشین در زمینه ارتقاء خلاقیت کودکان، میتوان راهکارهای طراحی فضای بازی کودک درجهت ارتقاء خلاقیت آنها پیشنهادداد تا سبب ایجاد محیطی مطلوبتر فضای بازی کودکان شد. این راهکارها شامل توجه به حضور عناصرطبیعی (طبیعت)، حیوانات، مبلمان، دید و منظر، جزئیاتبصری، فضاهای متنوع (باز، نیمه باز و بسته)، بازیهای متنوع (فردی و گروهی)، توجه به گروه سنی و جنسی و فراهم آوردن شرایط آزادی برای کودکان است.
فضای بازی از جمله فضاهای مورد علاقهی کودک است که بر حالات روانی کودک تأثیر میگذارد و طراحی مناسب این محیطها میتواند سبب ارتقاء هوش هیجانی در آنان گردد. هوش هیجانی ظرفیت یا توانایی سازماندهی احساسات و عواطف خود و دیگران، برای برانگیختن خود و کنترل موثر احساسات خود و استفاده از آنها در روابط با دیگران است. هدف اصلی مقاله حاضر، طراحی فضایی برای بازی کودکان با تأثیرپذیری از عواملی نظیر محیط طبیعی و مصنوع با تاکید بر ارتقاء بهرههای هوشهای هیجانی و اجتماعی در سالهای اولیه زندگی کودکان است و به این مسأله میپردازد که کودکان چه نیازهایی در این محیطها داشته و آیا میتوان با ارائه الگوی فضایی خاص، محیطی مطلوب جهت افزایش هوش هیجانی کودکان بهوجود آورد. برای رسیدن به هدف مذکور، با استفاده از پژوهش آمیخته، بررسی ۱۰۰ کودک در دو گروه (کودکانی که محیط بازی را تجربه و کودکانی که بازی در چنین محیطهایی را تجربه نکردهاند)، به همراه پرسشنامه هوش هیجانی بار_آن۱ و همچنین پرسشنامهای در ارتباط با تأثیر معماری و محیط بازی بر عملکرد و دقت کودک و مشاهدات در محیط نرمافزار Spss مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج بهدست آمده، حاکی از آن است که کودکان در هر دو گروه، دارای نیاز مشترک میباشند که با در نظر گرفتن این نیازها و ادغام آن با راهکارهای استخراج شده از تحقیقات پیشین در زمینه رفع کمبودهای موجود در محیطهای بازی کودکان، میتوان راهکارهایی خاص، برای طراحی فضای بازی کودکان پیشنهاد داد که سبب ایجاد محیطی مطلوبتر در جهت رشد هوش هیجانی و اجتماعی گردد. اهم این راهکارها شامل انعطافپذیری محیط کالبدی، تنوع فضایی، تزئینات و مبلمان مناسب و دید به محیط طبیعی میباشند، که با بکارگیری این معیارها، فضاها را به گونهای طراحی نمود، که هوش هیجانی و اجتماعی در کودکان ارتقاء یابد.
