از اهداف مهم آموزش در معماری، افزایش قدرت تفکر طراح و ذهنیت او است؛ لذا شناسایی عوامل مرتبط با روند طراحی و بخصوص تفکر در طراحی ضروری به نظر می رسد.جهت ارتقاء کیفیت آموزش، براساس پژوهشهای شناختی، باید به بررسی سازههای شناختی در آموزش پرداخت. بر این مبناشناختگرایی علاقهمند به بررسی فرایندهای شناختی و چگونگی پردازش آنها است.ازجمله متغیرهای شناختی مرتبط با ذهنیت تفکر طراحی، خلاقیت، انعطافپذیری، مهارت و توانایی شناختی است. هدف این پژوهش، پیشبینی ذهنیت تفکر طراحی براساس خلاقیت، توانایی و انعطافپذیری شناختی دانشجو بود. لذا سئوال اصلی این بود که آیا میتوان ذهنیت تفکر طراحی را براساس خلاقیت، تواناییهای شناختی و انعطافپذیری شناختی پیشبینی کرد؟ روش پژوهش حاضر توصیفی-همبستگی بود. در پژوهش حاضر جامعهی آماری شامل کلیهی دانشجویان معماری دانشگاه فنی و حرفهای دختران همدان درسال تحصیلی۱۴۰۰-۱۳۹۹ است. روش نمونهگیری، به شیوه در دسترس به تعداد ۲۷۸ نفر انتخاب شد. ابزار مورد استفاده در پژوهش شامل پرسشنامهی خلاقیت عابدی(۱۳۷۲)، پرسشنامهی انعطافپذیری شناختی دنیس و وندروال (۲۰۱۰) و پرسشنامهی مهارتها و تواناییهای شناختی نجاتی(۱۳۹۲) بود. با استفاده از روش همبستگی روابط بین متغیرها بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که، متغیرهای پژوهش مهارت و تواناییشناختی، خلاقیت و انعطافپذیری شناختی توان پیشبینی با ۴۱ درصد از تغییرات متغیر ملاک یعنی تفکر طراحی را دارند. بهعبارتی با ضریب رگرسیونی استاندارد شده مهارت و توانایی شناختی اجتماعی(۱۶/۰)، توانایی شناختی غیراجتماعی(۲۶/۰)، انعطافپذیری شناختی(۳۲/۰) و خلاقیت(۴۳/۰) میتوان گفت که پیشبینیکنندههای خوبی برای تفکرطراحی هستند. از آنجایی که متغیرهای خلاقیت، توانایی و انعطافپذیری شناختی با ذهنیت تفکر طراحی ارتباط دارد؛ لذا پیشنهاد میشود، در برنامهریزی آموزشی درسی با هدف توسعه حرفهای و تربیت طراحان ماهر به پرورش و تربیت مهارتها و تواناییهای شناختی فراگیر در قالب دورههای آموزشی توجه شود.
