احمد شاهیوندی، محمود قلعه نوئی، مریم علیپور اصفهانی، سال ۵، شماره ۹ - ( ۶-۱۳۹۴ )
چکیده
چکیده:
کیفیت محیط زندگی، یکی از فاکتورهای مؤثر بر دلبستگی انسان به محیط می باشد. محیط‌های فاقد کیفیت، خالی از جمعیت جوان و با نشاط گشته و به تبع آن سرزندگی و زیست پذیری آنها دستخوش تغیراتی خواهد شد. شهرگرایی جدید در تلاش است ارتباطی مناسب بین ویژگی های اجتماعی، محیطی و مکانی برقرار کند و از نگاه شهرسازی جدید یکی از عناصر مهمی‌که نیاز به این ارتباط دارد محله می باشد. در سال های اخیر بر اثر حاکمیت تفکر بازاری بر محیط شهرها، فضاهای مسکونیِ بافت های قدیمِ، به راحتی مورد سوداگری قرار گرفته اند. مداخلات کالبدی نامناسب، از سرزندگی و زیست پذیریِ بافت ها قدیمی کاسته و حاصلِ این امر، ایجاد محلاتی نا ایمن و ناسالم اند که فاقد کیفیت زندگی مناسبی هستند و از انسجامِ اندکی برخوردارند. پژوهش پیش رو، ابتدا ویژگی های کالبدی محله‌ی سنبلستان را مورد بررسی قرار داده، سپس شناختی از وضعیت سرزندگی و زیست پذیریِ اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فرهنگی در این محله را ارائه نموده است،در نهایت میزان اثرگذاریِ شاخص های کالبدی را بر سرزندگی و زیست پذیریِ محله ی سنبلستان مورد سنجش قرار می دهد. با توجه به مؤلفه های مورد بررسی، رویکرد حاکم بر این پژوهش «توصیفی- تحلیلی» بوده و به لحاظ هدف، در زمره تحقیقاتِ کاربردی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش، ساکنان محله سنبلستان در سال ۱۳۹۲ می باشند که از طریق پرسشنامه مجقق ساخته به سنجش نظرات آنها پرداخته شده است. از مدل «معادلات ساختاری» برای درک ارتباط بین شاخص ها بهره گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می‌دهد شاخص های کالبدی بر روی سرزندگی اقتصادی و فرهنگی اثرگذار بوده ولی ارتباط معناداری بین شاخص کالبدی با سرزندگی اجتماعی و زیست محیطی در محله مذکور وجود ندارد. سرزندگیِ اقتصادی، مهم ترین عامل تأثیرگذار بر دلبستگی ساکنان و دلیل اقامت آن ها در این محله می باشد.
مریم علی پور اصفهانی، بهادر زمانی، احمد شاهیوندی، سال ۸، شماره ۱۵ - ( ۳-۱۳۹۷ )
چکیده
در خیابانهای شهری سرزنده، میبایست اجزاء کالبدی و اجتماعی توامان در جهت سلامت و پیشرفت جامعهی شهری و هر فرد عضو آن جامعه فعالیت کنند. این خیابانها مرکز زندگی اجتماعی شهر، و محلی برای تامین نیازهای اجتماعی شهروندان محسوب میشوند. با توجه به سبک زندگی جدید و اختصاص بخش اعظم زمان افراد به کار و فعالیت در خارج از منزل، تامین نیازهای اجتماعی در فضای شهری و بویژه خیابانها ضروری به نظر میرسد. در این راستا تحقیق حاضر با هدف تدوین مدل نظری سرزندگی اجتماعی در خیابان انجام شده است.سؤال تحقیق این است که مدل نظری سرزندگی اجتماعی خیابان، مشتمل بر چه مولفهها و متغیرهایی است. روش تحقیق همبستگی و از نوع تحلیل عاملی تاییدی می‌باشد. این روش در جهت تایید هماهنگی میان داده‌ها با یک ساختار عاملی معین (مدل نظری تحقیق) مورد استفاده قرار گرفته است. مطالعه خیابان سپه که در مرکز تاریخی شهر اصفهان واقع شده و به میزان مطلوبی از سرزندگی اجتماعی برخوردار است، در جهت تایید مدل عاملی تحقیق بوده است. از روش میدانی(پرسشنامه) برای گردآوری اطلاعات و از تحلیل عاملی تاییدی در محیط نرمافزار Amos، برای سنجش مدل عاملی تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که مدل عاملی تدوین شده با داده برازش خوبی داشته است و رابطه معناداری میان مولفه‌های طراحی شکلدهندهی کیفیت سرزندگی اجتماعی با متغیرهای مربوطه در خیابان سپه وجود دارد. بر این اساس، کیفیت سرزندگی اجتماعی، به سه مولفه طراحی شهری شامل؛ مولفه تجربی-زیباشناختی، مولفه عملکردی و مولفه زیستمحیطی قابل تجزیه است. مولفه تجربی-زیباشناختی شامل متغیرهای شفافیت جداره، نظارت جمعی، نورپردازی، تناسب با زمینه، کفسازی و مبلمان؛ مولفه زیستمحیطی دارای متغیرهای رایحه محیط، موقعیت استقرار مبلمان، سایهاندازی مطلوب، پاکیزگی محیط، آلودگی صوتی، فضای سبز جمعی، و مولفه عملکردی مشتمل بر متغیرهای دسترسی به حملونقل عمومی، دسترسی به پارکینگ و اختلاط کاربری می‌باشد.
طیبه فارسی، شهریار ناسخیان، احمد شاهیوندی، سال ۱۲، شماره ۲۹ - ( ۱-۱۴۰۱ )
چکیده
سرزندگی شهری مفهومی نو در ادبیات تخصصی شهرسازی است. با وجود تعاریف متعددی سرزندگی توسط صاحب‌نظران، این تعاریف با توجه به جنبه‌های متفاوت سرزندگی، معادل خصوصیات اجتماعی فرهنگی سایر کشورها تعریف شده است. اما سرزندگی پیش از شناخته شدن در ادبیات شهرسازی، در شهرها وجود داشته و در هر فرهنگی، تعاریف متفاوت داشته است. در‌صورتی‌که ادبیات جهانی سرزندگی بدون شناخت پشتوانه تاریخی آن در ایران، مطالعه شود، این خطر پیش رو است که در راستای خلق سرزندگی شهری، برخی ارزش‌های بومی و تاریخی سرزندگی ایرانی به فراموشی سپرده شود. به‌علاوه اینکه بافت‌های تاریخی که بخش جدانشدنی شهر هستند و محدودیت مداخله دارند، در راستای خلق سرزندگی‌شهری از تمامیت شهر جدا مانده و افول بیشتر سرزندگی در این بافت‌ها سبب ترک و رکود بیشتر آنها گردد. این تحقیق معیارهای بومی خلق سرزندگی شهری را تعریف می‌نماید. لذا با انتخاب شهر اصفهان به‌عنوان یکی از تاریخی‌ترین شهرهای ایران، به جستجوی سرزندگی در گذشته تاریخی آن پرداخته شده و به این پرسش پاسخ داده میشود که شباهت‌ها و تفاوت‌های مفهوم سرزندگی تاریخی و بومی با سرزندگی شهری چیست و مردم بومی چه فضایی در شهر اصفهان را سرزنده می‌پندارند؟ در این راستا از دو روش تحقیق تحلیلی-تاریخی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد سرزندگی در گذشته تاریخی اصفهان وجود داشته و تمامی شاخص‌های سرزندگی جهانی در گذشته تاریخی اصفهان مصداق‌های بومی داشته است. تعریف مردم بومی اصفهان از سرزندگی با ادبیات جهانی آن تطابق دارد، اما چگونگی و شکل و وزن آن متفاوت است، به‌شکلی که برخی معیارهای سرزندگی در اصفهان بیش از بقیه مورد تأکید است و معیارهای جهانی در این شهر از ارزش‌گذاری یکسانی برخوردار نیستند. میدان نقش جهان به عنوان سرزنده‌ترین فضای شهری هم در گذشته تاریخی اصفهان و هم در حال حاضر از دیدگاه مردم بومی این شهر شناخته شد.
مهندس عرفان اسمعیلی برنتی، دکتر اسلام کرمی، دکتر ابوالفضل دهقان منگ آبادی، سال ۱۴، شماره ۳۹ - ( ۸-۱۴۰۳ )
چکیده
امروزه برخی از پارک‌های شهری به اختصاص بخش بزرگی از سرانه‌های شهری به رغم توجه به مسائل زیست محیطی چندان اجتماعپذیر و سرزنده نبوده و حتی در برخی موارد، خود به عنوان فضایی معضل مطرح شده‌اند. بدین منظور هدف از این پژوهش بررسی نقش میزان انعطاف پذیری و تأثیر آن بر اجتماعپذیری و سرزندگی و شناسایی سهم هر کدام از عوامل مؤثر بر فضای شهری در تحقق فضای عمومی موفق می‌باشد. همچنین تحقیق حاضر از لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است و از لحاظ زمانی از نوع تحقیقات مقطعی آیندهنگر و از لحاظ هدف جزء تحقیقات کاربردی و از لحاظ فرآیند جزء روش کمی محسوب میشود. تحقیق حاضر در وهله اول غیر آزمایشی می باشد، در مرتبه دوم، این پژوهش ها مدل های مختلفی دارند که بعضی صرفا جهت توصیف می باشند، بعضی دیگر از پژوهش ها که در واقع این پژوهش جزو این دسته است، از نوع همبستگی می باشد. در این نوع از مطالعات همبستگی، روابط بین متغیر ها بررسی می شوند. همچنین روش نمونه گیری در این پژوهش، روش آزمون سازی می باشد که برای ساختن آزمون به ازای هر آیتم تقریبا یازده نفر انتخابشد؛ که تعداد(۴۶۴نفر)، به عنوان نمونه و ملاک قرار گرفت، و بین این تعداد شهروند پرسشنامه توزیع شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق همبستگی و رگرسیون، معادلات ساختاری در نرم افزارLizrel,Spss انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد، پارک ملل با امتیاز اجتماعپذیری(۱۷/۳) و انعطافپذیری(۰۱/۳) شرایط متوسطی دارد؛ و با امتیاز سرزندگی(۸۶/۲)،سرزنده نمی باشد. همچنین با کمرنگ شدن سرزندگی فضای شهری، فضاها رنگ و بوی فضایی خاموش به خود می‌گیرند و به مرور زمان مولفه‌های دیگر موفقیت در فضا نیز قابلیت خود را از دست می‌دهند و بدین گونه فضای شهری به فضایی صرفاً جهت عبور تبدیل میشود. اما راهکار پژوهشگر این است، تا از طریق تقویت و ارتقا شاخص سرزندگی و با کاتالیزوری به نام انعطافپذیری، فضای عمومی را از حالت خاموش خارج نمود و به فضایی اجتماعپذیر و موفق دست یافت.
