بهنام پدرام، شهریار ناسخیان، سید مرتضی فرشته نژاد، داوود اکبری، سال ۶، شماره ۱۲ - ( پاييز و زمستان ۱۳۹۵ )
چکیده
درپی افزایش روزافزون زندگی متکی به خودرو، هر روزه نیاز به معابر و مسیرهایِ سواره‌رو جدیدی احساس می‌گردد. به همین دلیل بناها و میراث‌های ارزشمند تاریخی که در مسیر احداث این گذرها واقع‌اند، در معرض تخریب قرار دارند. این‌گونه برخوردهای نسنجیده که تنها زاییده یک نوع تفکر و نیاز کارکردی است؛ باعث شکل‌گیری مفاهیمی ناشناخته از بافت‌های تاریخی شهرها می‌گردد. دستاورد این بی‌توجهی خدشه‌دارشدن هویت تاریخی و فرهنگی فضاهای شهرهای تاریخی ازجمله شهر تاریخی اصفهان است. یکی از نابهنجارترین نمونه این اقدامات و محور بحث اصلی این پژوهش، تخریب شبانه حمام تاریخی خسروآغا، برای احداث خیابان حکیم است؛ خیابانی که سال‌ها در کش و قوس احداث‌شدن، مترصد تخریب بنایی ارزشمند و تاریخی در محدوده دولت‌خانه صفوی و به انزواکشیدن آن بود. این پژوهش کیفی که با رویکردی تاریخی- توصیفی، براساس مطالعات کتابخانهای و میدانیِ روند چگونگی احداث خیابان حکیم، دریده‌شدن بخشی از بافت تاریخی شهر اصفهان و تخریب بنای ارزشمند حمام خسروآغا را تشریح کرده با این هدف که خطوط معماری و تاریخی‌اش برای بار دیگر خوانا گردد. همچنین، هدف اصلی آن وجود امکان باززنده‌سازی حمام تاریخی خسروآغا با استناد به اسناد و مدارک به‌جامانده با‌توجه‌به قواعد و ضوابط منشورهای مرمتی است. با عنایت به این موضوعات، دستاورد پژوهش حاضر تأکید بر بازگرداندن هویت پایمال‌شده بخشی از تاریخ معماری سرزمینمان با یکی از شیوه‌های علمی امکان‌سنجی شده است.
سعید حسن پور لمر، شبنم اکبری نامدار، سحر طوفان، سال ۱۲، شماره ۳۰ - ( تابستان ۱۴۰۱ )
چکیده
استان گیلان به دلیل بارندگی‌ها و شرایط اقلیمی دارای پلهای متعددی از دورههای تاریخی گذشته است. هدف پژوهش، گونهشناسی و شناخت عوامل تأثیرگذار بر شکل‌گیری پلهای تاریخی صفویه و قاجاریه استان گیلان است. پژوهش درصدد پاسخگویی به سؤالات ذیل است؛ کدام عوامل در شکل‌گیری گونه‌های مختلف پلهای صفویه و قاجاریه استان گیلان مؤثر بوده‌اند؟ پلهای صفویه و قاجاریه گیلان دارای چه تفاوت‌هایی از منظر؛ سازه، هندسه، نوع قوس، مصالح و تزئینات معماری با یکدیگر هستند؟ بر این اساس در این پژوهش، ابتدا برمبنای مطالعات کتابخانهای مشخصات ۱۵ پل تاریخی عصر صفویه و قاجاریه استان گیلان جمع‌آوری و در گام بعدی برمبنای مطالعات میدانی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری پل‌ها موردبررسی و جهت انجام تحلیلهای هندسی پل‌ها از روش‌های ترسیم دستی و نرم‌افزارهای: فیماتریکس حرفه‌ای و تقسیمات طلایی آتریس استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است؛ اشتراکات مذهبی، اقتصادی، توسعه روابط سیاسی ایران با غرب و سپری نمودن اوقات فراغت شاهان صفوی عمده‌ترین عوامل شکل‌گیری پلهای صفویه بوده است. پلهای صفویه دارای ۳ گونه مختلف؛ پل یک دهانه‌ای، دو دهانه‌ای و چهار دهانه‌ای هستند، استفاده از قوس‌پنج او هفت تند و کند، کانهپوشهای متعدد، آجرکاری برجسته، وجود فضای اتراق، پشت‌بند دایرهای شکل، شیب‌بندی دومرحله‌ای و فرم پایه‌ها به‌صورت مستطیل و فرم موج‌شکن‌ها به‌صورت اشکال دایرهای لوزی امری رایج در پلهای صفویه گیلان هستند. مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری پلهای قاجاری عبارت‌انداز؛ کنترل رابطه و کاهش تنش میان غرب و ایران، اقتصاد و ایجاد ارتباطات درون‌شهری و روستایی است. پلهای قاجاری دارای ۳ گونه مختلف؛ پلهای یک دهانه‌ای، یک دهانه مرکزی و دو طاق جانبی و پل یک دهانه مرکزی و چهارطاق جانبی هستند. استفاده از قوس با ابعاد کوچک، آجرکاری عقبنشسته، شیب‌بندی یک‌طرفه و به‌کارگیری فرم دایرهای در موج‌شکن، پشت‌بندها و فرم مستطیل در پایه‌ها و عدم وجود فضای اتراق، میل راهنما و کانه‌پوش‌ها امری رایج در پلهای قاجاری استان گیلان است.
حامد پویافر، حسن ستاری ساربانقلی، حسن ابراهیمی اصل، شبنم اکبری نامدار، سال ۱۴، شماره ۳۷ - ( بهار ۱۴۰۳ )
چکیده
امروزه یکی از مباحث مهم در زمینه معماری و شهرسازی مطالعه شاخصهای کیفیت زندگی و کیفیت سکونتی در رابطه با میزان رضایت ساکنان از محیط زندگی خودشان است. هدف این تحقیق بررسی و ارزیابی میزان رضایت ساکنان مسکن مهر از لحاظ کیفیت معماری میباشد. روش تحقیق حاضر بصورت توصیفی- تحلیلی و گردآوری دادهها بصورت مطالعات پیمایشی و کتابخانهای انجام شد. جامعه آماری تحقیق نیز شامل ساکنان مسکن مهر الزهرای سهند که برابر ۲۵۳۹۴ هستند که با روش نمونه گیری کوکران ۳۷۸ نفر به عنوان نمونه جهت توزیع پرسشنامه انتخاب شدند. برای روایی سوالات از روایی صوری و برای پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. برای تحلیل دادهها از روش معادلات ساختاری با نرم افزار Spss و Amos استفاده شد. نتایج نشان داد که بر اساس تحلیل عاملی مرتبۀ دوم بارهای عاملی تمام عوامل کیفیت معماری بر میزان رضایت ساکنین مسکن مهر بزرگتر از ۴/۰ بوده و در سطح احتمال ۹۹% باهم معنیدار هستند. نتایج تحقیق نشان داد بیشترین تأثیرات مربوط به عوامل کالبدی-عملکردی بوده با بار عاملی (۷۰/۰) و بعد آن به ترتیب عوامل اجتماعی-معنایی با بار عاملی(۶۳/۰) کیفیت ساختاری-فضایی با بار عاملی(۵۸/۰) و کیفیت محیطی با بار عاملی (۴۵/۰) قرار دارند. می توان نتیجه گرفت دولت در پروژه توسعه مسکن مهر در شهر جدید سهند، به واسطه نوع فضای تولید شده، مفهوم برساختی جدیدی را درباره مسکن شهری میتوان مطرح نمود؛ برساختی دوگانه از ساخت مسکن شهری و تظاهر شکل علیه محتوا، در این مجموعه‌ها، کالبد فیزیکی واحد مسکونی توسعه یافته، اما به ارائه خدمات، امکانات و رفاه ضروری آن توجه چندانی نشده است.
حامد حیاتی، حسن اکبری، مرضیه مرادی، سال ۱۴، شماره ۳۹ - ( پاییز ۱۴۰۳ )
چکیده
هندسه شاخصه‌ی اصلی معماری و هنر سنتی ایرانی‌اسلامی است. میتوان گفت تمامی تزییناتی که در معماری سنتی در گچ‌بری‌ها، آجرکاری‌ها یا کاشی‌کاری‌ها به چشم می‌خورد بر اساس قواعدی هندسی است. این هندسه تماماً بر اساس قواعد ترسیمی دوبعدی است و نیز با خط‌کشی ساده و پرگار قابل‌پیاده‌سازی است. درحالی‌که این هندسه‌ها با ابزاری ساده ترسیم می‌شوند از چنان پیچیدگی و خلاقیتی برخوردارند که مجموعه‌ای ارزشمند از ترسیمات هندسی را تشکیل داده‌اند. یکی از این مجموعه‌ها انواع گره‌سازی‌های اسلامی است. در بسیاری از کتیبه‌ها و آرایه‌های معماری ردپایی از گره‌سازی وجود دارد. برخلاف توسعه ابزار و روش‌های ترسیمی در عصر حاضر، کمتر روشی برای ترسیم یا انتقال این گره در سطحی غیرمسطح و بخصوص سطوح و صفحات با فرم آزاد ارائه شده است. حال سوال اینجاست که با چه روشی میتوان به ترسیم و انتقال گره‌ها بر روی صفحات فرم آزاد پرداخت؟ با مبنا قرار دادن این سوال؛ این پژوهش بر آن است تا با تبدیل منطق ترسیمی گره ده تند به زبان الگوریتم‌ها، شیوه‌ای را برای انتقال مدول یک گره به صفحات فرم آزاد ارائه کند. این شیوه با ایجاد تناظر بین دامنه‌ی دوبعدی صفحه‌ی مدول گره و صفحه‌ی فرم آزاد، موقعیت نقاط را بر روی صفحه مبدأ مشخص کرده و نقطه‌ی متناظر آن را بر روی صفحه مقصد جانمایی می‌کند. در نهایت مدول گره ده تند به صفحه فرم آزاد منتقل شده و قابلیت تکثیر یا تغییر را نیز به‌صورت هم‌زمان دارا خواهد بود. از طرفی هر مدول منتقل شده بر روی صفحه فرم آزاد می‌تواند به‌صورت جداگانه عمل کرده با تعریف متغیر جداگانه برای هرکدام، هندسه هر مدول گره قابلیت کنترل و تغییر را دارد.
