---

به دلیل گسترش آپارتمان­نشینی در سال­های اخیر، ضرورت انجام مطالعاتی که به شناسایی مولفه­های موثر بر آسایش و سلامت ساکنین در ساختمان­های مسکونی بپردازد، افزایش یافته است. بیشتر پژوهش­ها عناصر چهارگانه­ی آسایش حرارتی، صوتی، بصری و کیفیت هوا را مهمترین عناصر موثر بر کیفیت محیط داخلی می­دانند و مدل­های وزنی مختلفی برای این عناصر تهیه شده است. با این حال این پژوهش­ها بیشتر در کاربری­های غیر از مسکونی صورت گرفته است و گسترش نتایج این پژوهش­ها به سایر مناطق جغرافیایی قابل قبول نیست. هدف پژوهش حاضر تهیه مدل وزنی ضرایب تاثیر مولفه­های محیطی موثر بر کیفیت محیط داخلی در آپارتمان­های مسکونی در ایران و بررسی تفاوت­های این مدل با سایر مدل­های موجود است.
در مرحله اول مرور ادبیات پژوهش به منظور مطالعه­ی مدل­های وزنی مولفه­های کیفیت محیط داخلی و شناسایی معیارهای موثر انجام شد. در مرحله دوم برگزاری پنل دلفی خبرگان به منظور ارزیابی معیارهای پژوهش انجام شد و در مرحله سوم وزن دهی معیارها توسط روش بهترین بدترین فازی (FBWM) صورت گرفت.
نتایج تحقیق مدل وزنی ضرایب تاثیر چهار دسته معیار و ۱۸ زیرمعیار محیطی بر ادراک کیفیت محیط داخلی را ارائه می­دهد. یافته­ها مولفه­ی حرارتی را به عنوان پراهمیت ترین معیار و شرایط روشنایی، کیفیت هوا و شرایط صوتی را در رده­های بعدی دسته بندی کرد. قیاس نتایج بدست آمده با سایر مدل­های وزنی نشان­دهنده­ی تفاوت نتایج در زمینه­های مختلف جغرافیایی و فرهنگی و کاربری­های مختلف است. بر این اساس کیفیت صوتی در کاربری مسکونی پایین­ترین وزن را دارد درحالی که در کاربری اداری بیشترین تاثیر را در آسایش افراد دارد. همچنین کیفیت هوا در کاربری­های اداری و آموزشی در اولویت بالاتری از کاربری مسکونی قرار دارد و قرار گیری مولفه­ی بصری در رده­ی دوم نشان دهنده­ی اولویت بیشتر شرایط روشنایی در ساختمان­های مسکونی است.

---

با گسترش روزافزون فن‌آوری‌های نوین و تکنیک‌های ساخت ‌و ساز دیجیتال، گرایش معماران به استفاده از مصالح و ابزارهای نوین برای حل مشکلات طراحی و ساخت، بیشتر شده است. ربات‌ها ساخت طرح‌های پیچیده‌ای را برای معماران فراهم آورده‌اند که در گذشته به علت پیچیدگی بسیار، اجرای آنان امکان‌پذیر نبوده است؛ اما‌ همچنان مشکلات زیادی در استفاده از آن‌ها و سایر شیوه‌های مشابه در فرایند ساخت ‌و ساز وجود دارد که بهره‌گیری از آنان را در پروژه‌ها با مشکل مواجه می‌کند. مسائلی ازقبیل گرانی تولید، نیاز به تجهیزات پیشرفته و نیروی متخصص، باعث شده است که استفاده از این‌گونه ابزارها در برخی پروژه‌ها توجیه‌پذیر نباشد. این امر، شاهد مناسبی بر ضرورت انجام پژوهش در شیوه‌های ساده‌تر و ارزان‌تر ساخت و ساز دیجیتال است. در مقاله پیش‌رو، روش نوینی پیشنهاد می‌گردد که با به‌کارگیری فن‌آوری واقعیت افزوده، می‌تواند به سادگی و بدون نیاز به نیروی متخصص، امکان ساخت فرم‌های آزاد را با هندسه پیچیده فراهم آورد. ارائه روش پیشنهادی در قالب مدل‌سازی ریاضی و شبیه‌سازی عددی است. در پایان، دو نمونه موردی ساخته‌شده با استفاده از این روش به منظور تأیید درستی شیوه پیشنهادی، مطالعه شده است.

---

در سالیان اخیر، توجه ویژه‌ای به اصول توسعه پایدار به‌عنوان رویکردی جامع با هدف بهبود کیفیت زندگی، در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی شده است که دراین‌میان، گردشگری یکی از زمینه‌های بسط توسعه پایدار محسوب می‌گردد. سهم عمده‌ای از مساحت کشور ایران به مناطق کویری و بیابانی جذاب اختصاص یافته که باعث می‌شود قابلیت تبدیل به یکی از بهترین مقاصد گردشگری کویری را داشته باشد. مبانی نوین توسعه پایدار، حول محور توسعه بومی و بهره‌گیری از تنوع‌های مکانی- فضایی استوار است و از این منظر، درکنار احترام به ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی- اجتماعی و میراث معماری مناطق کویری، می‌توان به توسعه پایدار این مناطق دست یافت. درکنار بستر طبیعی موجود در مناطق کویری و جذبه‌ فراوان آن برای طیف‌های گسترده‌ای از انواع گردشگری، باید مجموعه‌های گردشگری- اقامتی در این مناطق وجود داشته باشند که ضمن خدمت‌رسانی به مردم بومی، به‌عنوان مقصد اسکان گردشگران در این مناطق انتخاب شوند.

ساخت و طراحی مجموعه‌های گردشگری- اقامتی از ابعاد مختلفی تشکیل می‌گردد که باتوجه‌به ماهیت موضوع و بستر طراحی، انتخاب ساختگاه مناسب را می‌توان اولین قدم و یکی از مراحل مؤثر بر نتیجه نهایی طراحی دانست. حال پرسشی که در ذهن متبادر می‌گردد این است که روند منطقی این انتخاب به چه صورت می‌تواند انجام پذیرد. عوامل مؤثر بر انتخاب نهایی چیست و درنهایت، میزان تأثیرگذاری آنها چگونه مشخص خواهد شد. پژوهش حاضر به‌دنبال ارائه پیشنهاد مسیری منطقی برای انتخاب ساختگاه مناسب مجموعه‌های گردشگری- اقامتی کویری ازمیان مجموعه‌ای مشخص از انتخاب‌ها به‌صورت قیاس منطقی است. در این پژوهش، معیارهای موردِمطالعه براساس مطالعات انجام‌شده توسط سایر محققین و مصاحبه با کارشناسان و خبرگان ازطریق پرسش‌نامه‌های خبره انتخاب شده و در مرحله بعد، براساس روش PHA (روش تحلیل سلسله‌مراتبی در تصمیم‌گیری)، به بررسی معیارها و اثرگذاری آنها بر فرایند انتخاب ساختگاه اقدام شده است. به‌منظور مشخص‌شدن کارکرد منطق پیشنهادی، شهرستان خوروبیابانک در استان اصفهان به‌عنوان یکی از مناطقی که قابلیت ایجاد گردشگری کویری را دارد، به‌عنوان بستر مطالعاتی بررسی و سپس ازمیان شش گزینه‌ مشخص‌شده در این شهرستان، منطقه‌ موردِنظر در روستای مصر به‌عنوان گزینه نهایی انتخاب شده است.

---

کاربری مسکونی به عنوان پیشبرنده صنعت ساخت‌وساز به عنوان اصلی‌ترین مصرف‌کننده مصالح ساختمانی شناخته می‌شود. انتخاب مناسب و نظام‌مند مصالح جداره خارجی کاربری مسکونی علاوه بر حفظ کیفیت معماری ایجاد شده، اثر مثبتی در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی-فرهنگی منطقه خواهد داشت. شاید در نگاه ابتدایی انتخاب از میان طیف مصالح چندان پیچیده به نظر نرسد، ولی با نگاه به نتایجی که انتخاب ضعیف در حوزه‌های مختلف بر کیفیت معماری ایجاد شده می‌گذارد، متوجه ابعاد فراوان و پیچیده تأثیرگذار و تأثیرپذیر در حوزه‌ی انتخاب مصالح خواهید شد. پژوهش پیش رو در راستای مشخص نمودن عوامل درگیر در روند انتخاب مصالح و تبیین روابط میان آنها است تا بتوان با استفاده از آن انتخاب درستی را انجام داد. با تببین نظام‌مند این روابط می توان الگویی برای انتخاب مناسب مصالح جداره خارجی کاربری مسکونی در اقلیم گرم و خشک ایران ایجاد نمود که مورد استفاده طراحان و کاربران نیز قرار بگیرد.

در این پژوهش با استفاده از ابزارهای تحلیلی در حوزه‌ی تصمیم‌گیری چند شاخصه تک هدفه و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی با رویکرد فازی (FAHP[i]) با استفاده از پرسشنامه خبره به گردآوری نظرات خبرگان برای معیارهای مشخص شده‌ تأثیرگذار در این روند اقدام گشته است. پس از مشخص شدن میزان اهمیت معیارها در نظر خبرگان با استفاده از ابزارهای تحلیل اطلاعات روش سلسله مراتبی فازی میزان وزن نهایی معیارهای تعیین شده به دست آمد و در انتها نیز درخت سلسله‌مراتب معیارها و زیرمعیارها برای انتخاب مصالح جداره بیرونی ساختمان مسکونی ارائه و توضیح داده شده است.