فصلنامه علمی مرمت و معماری ایران
شماره هاي اتي
برگشت به فهرست مقالات |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد. ایران.
2- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران. ،Mondegari@yazd.ac.ir
2- گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران. ،
چکیده: (515 مشاهده)
چکیده
نقش چندگانه نور، از جمله تعریف فضا، کارآمدی و زیباییبخشی به محیط، آن را به یکی از ارکان حیاتی معماری تبدیل کرده است. دغدغۀ کیفیت نور طبیعی و نورپردازی با آن، تحت تأثیر رفع نیازهای انسان است که در آن فرایند ادراک زیباییشناسانه نقشی برجسته ایفا میکند. این فرایند، فراتر از ایجاد شرایط مناسب برای پشتیبانی از عملکرد بصری است و تحت تأثیر عوامل عینی و ذهنی قرار دارد که در آن جنبه عینی به‌مثابه زمینه‌ای برای جنبه ذهنی عمل میکند؛ بر این اساس، شناخت ویژگیهای زیباییشناسانه در کالبد معماری اهمیت اساسی پیدا میکند. هدف این نوشتار دستیابی به مؤلفههای کالبدی زیباییشناسانۀ نور طبیعی در معماری خانه و پیدا کردن ساختار نظام مند بین آنها است. در این راستا، روش تحقیق به صورت ترکیبی از روشهای توصیفی و تحلیل محتوایی طراحی شده است. در ابتدا، دادههای کتابخانهای و اسنادی جمع‌آوری و تحلیل میگردند تا بنیان نظری پژوهش شکل بگیرد. آنگاه، بر اساس روش نمونۀ غیراحتمالی، مصادیق انتخاب و سپس با روش میدانی، اطلاعات اولیه از آنها گردآوری میشود و در نهایت با روش تحلیل محتوا، کدگذاری اولیه و مفهومی دادهها به منظور شناسایی مؤلفههای کالبدی زیباییشناسانۀ نور صورت میپذیرفت. برای این منظور، از ابزار گردآوری کتابخانهای، پایگاههای دادهای، مشاهده و نرمافزار MAXQDA بهرهگرفته میشود. نتایج این مقاله، ده مؤلفه شامل: «روشنایی-تاریکی»، «نظم-پراکندگی بصری»، «پیچیدگی-سادگی نور»، «رنگ گرم-سرد»، «خوانایی-ابهام بصری»، «شفافیت-پوشیدگی بصری»، «تمایز-یکنواختی بصری»، «رازآلودگی-آشکارگی بصری»، «سلسله‌مراتب نوری» و «پیوستگی بصری» را آشکار می‌سازد. این مؤلفه‌ها نشان‌دهنده چگونگی ایفای نقش نور طبیعی در شکل‌دهی و پیوند فضاهای مختلف خانه هستند. با تبیین این مؤلفه‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که نور در زیباسازی کالبد خانه دو نقش بنیادی ایفا میکند: نخست، نور به‌عنوان خالق فضا و در مرتبه دوم، نور به‌عنوان رابط فضا عمل می‌نماید.
نقش چندگانه نور، از جمله تعریف فضا، کارآمدی و زیباییبخشی به محیط، آن را به یکی از ارکان حیاتی معماری تبدیل کرده است. دغدغۀ کیفیت نور طبیعی و نورپردازی با آن، تحت تأثیر رفع نیازهای انسان است که در آن فرایند ادراک زیباییشناسانه نقشی برجسته ایفا میکند. این فرایند، فراتر از ایجاد شرایط مناسب برای پشتیبانی از عملکرد بصری است و تحت تأثیر عوامل عینی و ذهنی قرار دارد که در آن جنبه عینی به‌مثابه زمینه‌ای برای جنبه ذهنی عمل میکند؛ بر این اساس، شناخت ویژگیهای زیباییشناسانه در کالبد معماری اهمیت اساسی پیدا میکند. هدف این نوشتار دستیابی به مؤلفههای کالبدی زیباییشناسانۀ نور طبیعی در معماری خانه و پیدا کردن ساختار نظام مند بین آنها است. در این راستا، روش تحقیق به صورت ترکیبی از روشهای توصیفی و تحلیل محتوایی طراحی شده است. در ابتدا، دادههای کتابخانهای و اسنادی جمع‌آوری و تحلیل میگردند تا بنیان نظری پژوهش شکل بگیرد. آنگاه، بر اساس روش نمونۀ غیراحتمالی، مصادیق انتخاب و سپس با روش میدانی، اطلاعات اولیه از آنها گردآوری میشود و در نهایت با روش تحلیل محتوا، کدگذاری اولیه و مفهومی دادهها به منظور شناسایی مؤلفههای کالبدی زیباییشناسانۀ نور صورت میپذیرفت. برای این منظور، از ابزار گردآوری کتابخانهای، پایگاههای دادهای، مشاهده و نرمافزار MAXQDA بهرهگرفته میشود. نتایج این مقاله، ده مؤلفه شامل: «روشنایی-تاریکی»، «نظم-پراکندگی بصری»، «پیچیدگی-سادگی نور»، «رنگ گرم-سرد»، «خوانایی-ابهام بصری»، «شفافیت-پوشیدگی بصری»، «تمایز-یکنواختی بصری»، «رازآلودگی-آشکارگی بصری»، «سلسله‌مراتب نوری» و «پیوستگی بصری» را آشکار می‌سازد. این مؤلفه‌ها نشان‌دهنده چگونگی ایفای نقش نور طبیعی در شکل‌دهی و پیوند فضاهای مختلف خانه هستند. با تبیین این مؤلفه‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که نور در زیباسازی کالبد خانه دو نقش بنیادی ایفا میکند: نخست، نور به‌عنوان خالق فضا و در مرتبه دوم، نور به‌عنوان رابط فضا عمل می‌نماید.
شماره‌ی مقاله: 164
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
معماري و شهرسازي
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |