برنامه‎های درسی در دوره کارشناسی معماری در کشور ما به دلیل عدم توجه کافی به حوزه فعالیت‌های عملی و مغفول ماندن تربیت حرفه‌ای، مورد انتقاد قرار گرفته‌اند. برنامه درسی را ستون مرکزی فرآیند آموزش و وسیله‌ای برای تحقق اهداف آموزش عالی دانسته‌اند. لذا هدف از انجام پژوهش حاضر، ارتقای برنامه درسی بر مبنای آموزش مبتنی بر عمل به‌عنوان رویکردی نوین و پیوند میان آموزش معماری با مقتضیات جامعه و دنیای کار است. این تحقیق در پی پاسخ‌گویی به دو پرسش‌ است؛ 1. الگوی برنامه درسی در دوره کارشناسی معماری بر مبنای الگوی کلایِن و آکِر چگونه است؟ 2. مدل مفهومی اهداف برنامه درسی از منظر آموزش عملگرا منطبق بر الگوی پیشنهادی چگونه است؟ پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و از روش‌های فراترکیب و تحلیل محتوا به صورت متوالی استفاده شده است. تحلیل و کدگذاری‌ داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Nvivo انجام شد. جهت جمع‌آوری اطلاعات از روش اسنادی و مصاحبه نیمه‌ساختارمند استفاده شده است. ابتدا با روش فراترکیب، 18 الگوی برنامه درسی بررسی و  بر مبنای الگوی کلایِن و آکِر، ویژگی‌های الگوی پیشنهادی بیان شدند، این الگو شامل نه عنصر با مرکزیت اهداف برنامه درسی است؛ به‌طوری که سایر عناصر همانند تار عنکبوت به یکدیگر وابسته هستند. سپس با تحلیل محتوای اسناد منتخب و فرم‌های مصاحبه، کدگذاری داده‌ها انجام شد. پس از تحلیل داده‌های کیفی، 2437 ارجاع حاصل شد و از تلخیص و طبقه‌بندی داده‌ها در نهایت 83 کد باز، 23 کد محوری (19 مقوله فرعی و 4 مقوله اصلی) و 5 کد گزینشی ارائه شد. پس از کشف روابط علی- معلولی مدل مفهومی اسپیرال مشتمل بر 4 هدف، 5 بُعد و 19 شاخصه آموزش عملگرا ارائه شد که در این مدل بُعد مشـاهده به‌عنوان هسته مرکزی و به ترتیب 4 بُعدِ تجربــه عینی، آزمایــشگری، کارآموزی و سودمندی در سطوحی بالاتر، ابعاد آموزش عملگرا را تشکیل می‌دهند؛ به‌طوری که سودمندی به‌عنوان بُعد همه‌شمول در بالاترین سطحِ ابعاد آموزش عملگرا در بازنگری برنامه درسی و ارتقای آموزش معماری در راستای تربیت حرفه‌ای ایفای نقش می‌کند.

واژه‌های کلیدی: آموزش معماری، آموزش عملگرا، برنامه درسی، دوره کارشناسی معماری

متن کامل [PDF 1023 kb]   (42 دریافت)