AU - Mahdi Nejad, Jamal-e-Din AU - Azemati, Hamidreza AU - Sadeghi Habib Abad, Ali TI - Investigating the Structure of Traditional, Contemporary and Post-Islamic Revolution Mosques via the Method of Space Syntax (Case Study: Jameh Mosque of Isfahan, University of Tehran Mosque, Al-Ghadir Mosque, Shahrak-e Gharb Mosque) PT - JOURNAL ARTICLE TA - Art-University-of-Isfahan JN - Art-University-of-Isfahan VO - 10 VI - 22 IP - 22 4099 - http://mmi.aui.ac.ir/article-1-747-fa.html 4100 - http://mmi.aui.ac.ir/article-1-747-fa.pdf SO - Art-University-of-Isfahan 22 AB  - در شهرهای اسلامی، مساجد، جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده‌اند. مسجد از دیرباز، به‌عنوان عنصری اساسی در جامعه بشری و به صورت‌های گوناگون مطرح بوده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی معماری مساجد سنتی، به معرفی برخی از نگرش‌های موفق ارتباطات فضایی در مقیاس معماری مساجد امروزی بپردازد. در نگرش نحو فضا، با استفاده از سه شاخص "ارتباط"1، "هم‌پیوندی"2 و "عمق"3، به بررسی ویژگی‌های فضایی نمونه‌ها پرداخته می‌شود؛ لذا هدف از این پژوهش، بررسی و شناخت ارتباط‌های فضایی در معماری مساجد سه دوره سنتی4، معاصر5 و بعد از انقلاب اسلامی6 است. روش کار در بخش اول، به روش توصیفی- تحلیلی و جستجو در ادبیات پژوهش و در بخش دوم، به روش تحلیل الگوها و مقایسه تطبیقی بوده و از طریق روش آزمایشی (تحلیل الگوی فضایی) در نرم‌افزار "Space Syntax7"، پلان چهار مسجد در سه دوره ذکرشده، مورد آنالیز قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهند که سازمان‌دهی مرکزی با بهره‌گیری از حیاط مسجد جامع اصفهان با الگوی ارتباط فضایی (فضا در درون یک فضا)، در مقایسه با سه مسجد دانشگاه تهران (مجموعه‌ای/ فضای مشترک بین دو فضا)، مسجد شهرک غرب (مجموعه‌ای/ فضای متداخل) و مسجد الغدیر (خطی/ فضای مجاور)، از لحاظ ارتباط بیشتر است و در مقایسه با جانمایی ریزفضاها در سازمان‌دهی مسجد جامع اصفهان، ارتباطات در حیاط با سایر فضاها بیشتر هستند. همچنین، هم‌پیوندی فضاها در مسجد جامع اصفهان با توجه به بالا بودن آن، میزان یکپارچگی و دسترس‌پذیر بودن فضاها را بازگو می‌کند. در رابطه با شاخص عمق در هر چهار مسجد، فضاهای خدماتی، دارای بیشترین عمق و دید نسبت به فضای اصلی مسجد (حیاط/ ورودی و گنبدخانه) هستند. این کیفیت در پلان هر چهار مسجد، با کیفیت‌های مختلف سازمان‌دهی شده است. CP - IRAN IN - LG - eng PB - Art-University-of-Isfahan PG - 15 PT - Research original/ Regular Article YR - 2020