مرمت تکمیلی به‌عنوان اقدامی مداخله‌ای که با هدف جبران بخش کمبود در آثار هنری و تاریخی انجام می‌شود، مانند هر اقدام حفاظتی دیگری، نیازمند شناخت و درک اثر است. بخش مهمی از شناخت از طریق آگاهی نسبت به دیدگاه و اندیشه‌ جامعه‌ مالک اثر نسبت به مقوله‌ هنر، به‌عنوان ابزاری برای بیان خود صورت می‌پذیرد؛ موضوعی که جهان‌بینی خوانده می‌شود. در اروپا و بعضی مناطق دیگر، مطالعات زیادی در رابطه با فلسفه و جهان‌بینی غالب در دوره‌های مختلف از جمله؛ یونان و رُم باستان، قرون وسطی، رنسانس و ... صورت گرفته‌اند. حاصل این مطالعات، ارائه‌ نظریات، مبانی و کنوانسیون‌های متعدد در حوزه‌ حفاظت و مرمت آثار است. در ایران اما به‌جز پژوهش‌هایی که بیشتر در مورد هنر و فلسفه‌ اسلامی انجام شده، کمتر به موضوع جهان‌بینی ایرانیان دوران باستان به‌ویژه دوره‌ هخامنشی پرداخته شده است. حال آنکه مرمت آثار این محوطه نیز از همان شیوه‌ها و مبانی مورد توافق بر پایه‌ جهان‌بینی غربی پیروی می‌کند. این مقاله با تمرکز بر موضوع مرمت‌های تکمیلی بخش‌های کمبود در نقش‌برجسته‌های تخت‌ جمشید از طریق مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای، تلاش می‌کند تا جهان‌بینی ایرانیان باستان دوره‌ هخامنشی و ارتباط آن با هنر و در نهایت، با مرمت میراث برجای مانده را تحلیل کند. در همین راستا، جهان‌بینی یونان باستان بررسی شده و دو فرهنگ غالب دنیای باستان؛ یعنی فرهنگ یونانی که نشأت‌گرفته از اسطورگان یونانی بوده و فرهنگ ایرانی که سرچشمه آن، اصول اخلاقی توحیدی است، مقایسه می‌شوند. با توجه به وجود تفاوت‌های بنیادین میان جهان‌بینی و در نتیجه تاریخ هنر ایرانیان دوره‌ هخامنشی با همتایان اروپایی آنها؛ به‌ویژه یونانیان – به‌عنوان فرهنگ مولد تاریخ هنر اروپایی و در نتیجه فلسفه‌ حفاظت و مرمت- به نظر می‌رسد داشتن رویکردهای یکسان نسبت به موضوعات حفاظت/ مرمت، به‌ویژه مداخلات حفاظتی، تنها بر اساس رویکردهای فلسفی و تاریخ هنر دنیای غربی قابل‌قبول نباشد و بنابراین، شاید نیاز به بازبینی اصول حفاظت/ مرمت در خصوص شیوه‌های مرمت تکمیلی در نقش‌برجسته‌های تخت جمشید باشد. 

واژه‌های کلیدی: کمبود، مرمت تکمیلی، جهان‌بینی، نقش‌برجسته، تخت‌ جمشید

متن کامل [PDF 710 kb]   (1030 دریافت)