- فصلنامه علمي

اماکن مذهبی یکی از نشانه‌های شهری هستند که در پویایی، خوانایی و تعلق​داشتن به محلات شهری مؤثرند. نشانه‌ها و عناصر کالبدی (مساجد، معابر، پل‌ها و مدارس) شهر اصفهان که به مرور زمان و با تأثیر از فرهنگ ایرانی شکل‌گرفته، نقش مؤثری در اصالت و غنای فرهنگی این شهر داشته است؛ ولی با این وجود بسیاری از نشانه​های فرهنگی آن فراموش شده است. این پژوهش با هدف شناسایی شاخص‌های هویت‌بخش، نحوۀ ارتباطشان با هم و چگونگی اثرگذاری آنها بر هم در محلۀ شاهزاده ابراهیم انجام‌شده است. نگارندگان جویای تعیین شاخص‌های هویت‌بخش این محله و اثرگذاری آنها بر روی یکدیگر هستند. روش پژوهش در این مقاله توصیفی و تحلیلی است. داده‌ها از طریق توزیع 300 پرسشنامه در بین ساکنان محله جمع‌آوری شده‌اند. برای سنجش تأثیر شاخص‌های هویت‌بخش و ارتباط بین آنها از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری در محیط نرم​افزار آموس​گرافیک استفاده‌شده است. نتایج نشان می​دهد که وضعیت معیارهایی چون تعهد، دلبستگی، احساس مالکیت، تعامل و ارتباط مردم با یکدیگر - از نظر عامل اجتماعی- در فضای امامزاده مناسب است. بار عاملی برخی متغیرها از نظر عملکردی نسبت به متغیرهای دیگر پایین​تر است. عامل​هایی چون صمیمیت فضای امامزاده و استفادۀ ساکنین از این فضا مناسب​تر و بار عاملی متغیّرها در ابعاد کالبدی، کیفیت بصری، نوع مصالح، تزئینات و الگوی معماری اسلامی رضایت‌بخش‌تر است. با اینکه بار عاملی پاکیزگی معابر و حیاط برای مسائل زیست‌محیطی زیاد است؛ اما محیط امامزاده کمبود فضای سبز دارد. بیشترین بار عاملی و همبستگی برای  شاخص ادراکی به قدرت دعوت‌کنندگی امامزاده و احساس خوب، آرامش و آسایش حاصل از آن مربوط است. اهمیت متغیر آدرس​دادن (با استفاده از موقعیت مکانی امامزاده) نسبت به سایر متغیرهای موجود بسیار کم است. ارتباط بین عامل‌ها نشان می‌دهد که عامل اجتماعی بر عامل‌های زیست‌محیطی، کالبدی و ادراکی؛ عامل زیست‌محیطی بر عامل​های کالبدی و عملکردی؛ و عامل کالبدی نیز بر عامل ادراکی تأثیرگذار هستند